مقایسه دو روش بهره برداری بره پی و شیردوشی از نظر تاثیر بر وضعیت مرتع و درآمد اقتصادی دامداران

ایران کشوری است که از دیر باز مردم آن به کشاورزی و دامداری اشتغال داشته اند. نخستین تمدن ها در ایران بر پایه دامداری و استفاده از مراتع شکل گرفته است. دامداران با توجه به شرایط مختلف، از یکی از دو روش بهره برداری شیردوشی و یا بره پی استفاده می نمایند که هر کدام از روش ها، تاثیرات مختلفی بر روی مراتع، شیوه زندگی و سود و زیان دامداران دارند. از طرفی عوامل مختلف اقتصادی و اجتماعی از جمله وضعیت بازار باعث گرایش دامداران و عشایر به سمت تولید دام گوشتی (بره پی) گردیده است. بنابراین، دو شیوه بهره برداری (شیردوشی و بره پی) از نظر تاثیر آنها بر وضعیت مرتع و از نظر سودآوری اقتصادی مورد مقایسه قرار گرفت. ضمن انجام مطالعات میدانی، درصد پوشش، میزان تولید، وضعیت، گرایش، ظرفیت چرای مرتع و تنوع گونه ای اندازه گیری و محاسبه شد. علاوه براین، وزن دامها، تولیدات دامی، زمان و هزینه صرف شده برای مدیریت دام ها و فعالیت های شبانه روزی دام در مرتع ، در دو شیوه بررسی شد. براساس نتایج، مرتع شیردوشی دارای تنوع گونه ای و تولید بالاتری نسبت به مرتع بره پی بود. وزن بره ها در روش بره پی به طور متوسط 5 کیلوگرم از وزن بره ها در روش شیردوشی بیشتر بود. درآمد حاصل از مجموع تولیدات دامی به ازای 400 واحد دامی در مرتع بره پی بیشتر از مرتع شیردوشی بود. هزینه های صرف شده در مدیریت مرتع در روش شیردوشی بیشتر بود. در کل روش بره پی در مقایسه با شیردوشی دارای سود اقتصادی بیشتر (8%) بود. در طی یک شبانه روز، دام ها در مرتع شیردوشی 13 ساعت و در مرتع بره پی دامها 17 ساعت زمان صرف راه پیمایی و چرا در مرتع کردند، که این باعث تخریب بیشتر پوشش گیاهی و خاک مرتع در سایت بره پی شد. نتیجه گیری، حاشیه ی سود بیشتر و نیز مدیریت ساده تر دام در روش بره پی سبب ترغیب بیشتر دامدارن به این روش شده است، که احتمالا این رویه در سال های آینده تشدید خواهد شد. از طرف دیگر، به دلیل بیشتر بودن فشار چرای دام، روش بره پی اثر تخریبی بیشتری بر مرتع دارد. لذا پیشنهاد می گردد در پژوهش های آینده روشهایی مدیریت مناسب تر دام در شیوه ی بره پی تحقیق شود.